بیماری دیستمپر سگ ها
بیماری دیستمپر سگها، ناشی از ویروس دیستمپر کانین، یکی از مهم‌ترین بیماری‌های ویروسی است که جمعیت سگها را در سراسر جهان تهدید می‌کند. دیستمپر در سگ ها به شدت مسری است، دارای پتانسیل بالایی برای ایجاد مرگ و میر در میان سگ‌های آلوده به دیستمپر است. این مقاله به بررسی اپیدمیولوژی، علائم بالینی، روش‌های تشخیصی، درمان، و راهکارهای پیشگیری از دیستمپر می‌پذیرد.
دیستمپر سگها، که اغلب به آن بیماری هاردپد (Hardpad disease) نیز گفته میشود، بیماریای است که به ویروس دیستمپر کانین (CDV) نسبت داده میشود. این ویروس به انواع گوناگون سلول‌ها حمله می‌کند، و اغلب به دستگاه تنفسی فوقانی، مخاط گوارشی، پوست، و سیستم عصبی مرکزی آسیب می‌رساند. دیستمپر سگ یک بیماری ویروسی است که بر سیستم عصبی، روده‌ها و ریه‌های سگ اثر می‌گذارد. این بیماری، بسیار خطرناک است و پس از هاری، دومین بیماری کشنده است که سگها را تهدید می‌کند. این ویروس، واگیردار است و بین سگها انتقال می‌یابد. راه انتقال آن از مدفوع و ادرار سگ مبتلا است.
راههای انتقال ویروس دیستمپر
ویروس دیستمپر از طریق هوا و تماس مستقیم یا غیرمستقیم (ظرف آب و غذای مشترک، لباس، جای خواب، ملافه، کفش، فرش، و …) با حیوان آلوده، به سرعت منتقل میشود. مادران باردار قادر به انتشار ویروس از طریق جفت می‌باشند. بنابراین مادران باید قبل از بارداری واکسینه شوند و همچنین باید در مقابل بقیه ویروس‌ها نیز واکسینه شوند.
سگ‌های مشکوک به داشتن ویروس دیستمپر باید تا زمانی که کاملا بهبود پیدا کنند، ایزوله شوند. ویروس در بیشتر موارد از ترشحات تنفسی مانند چشم و بینی و نیز قطره‌های سرفه گسترش می‌یابد. با این حال، تمام ترشحات از جمله استفراغ، مدفوع و ادرار می‌توانند حامل ویروس باشند. سگ‌های بهبود یافته از بیماری تا ۴ ماه بعد از بهبودی قابلیت انتقال ویروس را دارند. در ابتدا این ویروس به لوزه‌ها و گره‌های لنفاوی سگ حمله می کند و در حدود یک سیکل یک هفته ای ویروس‌ها دوباره در بدن سگ تولید می‌شوند. سپس این ویروس به دستگاه تنفسی، دستگاه تناسلی، دستگاه گوارش و سیستم عصبی مرکزی، اپیتلیوم تخمدان و اعصاب بینایی سگ حمله می‌کند.
اپیدمیولوژی
ویروس دیستمپر در بسیاری از نقاط جهان شایع است و سگ‌های نوجوان و بدون واکسیناسیون، بیشتر در معرض خطر هستند. انتقال ویروس اغلب از طریق تماس مستقیم با ترشحات حاوی ویروس یا از طریق هوا رخ میدهد.
علائم بالینی در دیستمپر
علائم دیستمپر میتواند متغیر باشد اما اغلب شامل تب، ترشحات از چشم و بینی، سرفه، بیحالی، استفراغ، اسهال، و در موارد پیشرفته، تشنج و سایر مشکلات عصبی میشود.
اولین علامت ابتلا به ویروس دیستمپر در سگ معمولاً مربوط به ترشحات چشم، تب، از دست دادن اشتها و آبریزش بینی است. اغلب سگها حدود 3 تا 6 روز پس از ابتلا به ویروس، تب میکنند، اما نشانههای اولیه به شدت بیماری بستگی دارد و اینکه چگونه بیمار به آن واکنش نشان میدهد.
- تب
- آبریزش بینی
- ترشحات چشم
- بیحالی
- بیاشتهایی
- سرفه
- ذاتالریه
- استفراغ
- اسهال
- التهاب مغز و نخاع
- آماس پوستی (به ندرت)
- تخریب گلبولهای سفید (لنفوپنی)
- مشکلات چشم
- سخت شدن پنجه پا
- مینای دندان غیرمعمول
اگر یک سگ آلوده به ویروس دیستمپر در مرحله حاد بیماری قرار گیرد، ممکن است همچنین هیپرکراتوز پاشنه پا را داشته باشد که به نام مستعار “بیماری پد پا” نامیده شود. این علائم سبب ضخیم و سفت شدن پاشنه پا و ناراحت بودن آن میشود.
در ادامه بیماری علائم زیر ممکن است پدیدار شوند:
- نوسان سر
- چرخش
- فلج کامل یا ناقص
- رعشه
- نیستاگموس (حرکات چشم تکراری)
- تکان خوردن و لرزش عضلات
- تحرک با افزایش بزاق و حرکات جویدن
- تشنج
- رخوت، فلجی، رعشه و لرزه
- پرشهای عضلانی متناوب (تشنج ماهیچهای)
- تغییر رفتار
- درد گردن
- مرگ
سیستم ایمنی حدود نیمی از سگ‌هایی که آلوده شدهاند، به سرعت به عفونت واکنش نشان میدهد. به همین دلیل، به نظر نمی‌رسد بیمار باشند. برخی از سگها چند روزی بی‌حال خواهند بود. نیمی دیگر از سگ‌های آلوده به ویروس دیستمپر علائم ذکرشده را بروز می‌دهند. در میان سگ‌هایی که دارای علائم هستند، حدود نیمی از آن‌ها خواهند مرد، مگر اینکه مراقبت‌های پزشکی دریافت کنند. در سگها یا حیوانات با سیستم ایمنی ضعیف، ممکن است دو تا پنج هفته بعد از عفونت اولیه مرگ رخ بدهد. زمانی که سگها قبل از شکل گرفتن دندان‌های بالغ به ویروس دیستمپر مبتلا شوند، رشد دندان‌های دائمی که ضعیف و ناقص هستند شروع میشود زیرا مینای دندان شکل نمیگیرد.
دوره کمون
۱ تا ۶ هفته در بیشتر موارد و بروز بیشتر علائم در عرض ۱ تا ۴ هفته است.
تشخیص
تشخیص دیستمپر اغلب براساس تاریخچه بالینی، علائم، و آزمایش‌های تشخیصی گوناگون مانند PCR و الایزا (ELISA) انجام میشود. دامپزشک باید به این موارد توجه کند:
- نشانه‌ها
- سابقه واکسیناسیون
- محیط زندگی
همچنین، باید تستهای زیر را انجام بدهد :
- شمارش کامل سلولهای خونی (CBC)
- نمونهبرداری
- اشعه ایکس
پیدا کردن اینکه گلبولهای سفید خون بسیار پایین است (لنفوپنی) یکی از راههای تشخیص این بیماری است، اما لنفوپنی در عفونت پاروویروس نیز اتفاق می‌افتد. دامپزشک شما میتواند آزمایش‌های خون خاصی انجام دهد و همچنین آزمایش سلولهای مثانه ، مغز و پلک می‌توانند به تشخیص ابتلا به ویروس دیستمپر کمک کنند. حتی زمانی که این ویروس وجود دارد، اغلب با این روش‌ها پیدا نمی‌شود. روش معمولی که برای تشخیص بیماری استفاده میشود، شواهدی مبنی بر این است که گلبولهای سفید خون آنتی‌بادی‌های خاص تولید میکنند و علیه آن‌ها می‌جنگند. آزمایش سرولوژی ممکن است آنتی بادی‌های مثبت را شناسایی کند، اما در مورد ویروس دیستمپر، جستوجو برای آنتیبادیها راهگشا نیست. در سگ‌های جوان، حضور آنتیبادی، میتواند به این معنی باشد که سگ شما واکسینه و در مقابل عفونت، مقاوم شده است یا در واقع سگ شما، عفونت فعال دارد. در سگ‌های مسن‌تر که دچار آنسفالیت ناشی از ویروس دیستمپر می‌شوند، آنتیبادی تولید نمی‌شود.
ویروس دیستمپر همچنین با آزمایش‌های بیوشیمیایی و بررسی ادرار تشخیص داده میشود.در این حالت آزمایش تعداد کمتری از لنفوسیت‌ها (گلبولهای سفید خون که در سیستم‌های ایمنی بدن در مراحل اولیه بیماری را نشان میدهد) را نشان میدهد. آنتیژن‌های ویروسی ممکن است در رسوب ادرار یا واژینال شناسایی شوند. پوست مو‌دار، مخاطی بینی و اپیتلیوم پهنه پا نیز ممکن است برای آنتیبادیها آزمایش شوند.
رادیوگرافی تنها میتواند برای تعیین اینکه آیا حیوان، آلوده به ذاتالریه است یا خیر مورد استفاده قرار گیرد. اسکن کامپیوتری (CT) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای بررسی هرگونه ضایعاتی که ممکن است توسعه یافته باشد، میتواند استفاده شود.
آزمایش مایع اطراف ستون مغز و ستون فقرات (مایع مغزی نخاعی) (CSF) میتواند ویروس دیستمپر را تشخیص دهد. اما آزمایش CSF علاوه بر هزینه بالا تا حدودی خطرناک است. یکی دیگر از انواع آزمایش‌های خون میتواند برای تشخیص ویروس آنتی بادی‌های فلورسنت را با خون مخلوط کند تا ببینند که آیا آن‌ها به ویروس دیستمپر می‌پیوندند یا نه. اگر این اتفاق بیفتد، خون گرم خواهد شد. حتی زمانی که سگها نشانه های بیحالی را دارند، این آزمایش همیشه مثبت نیست زیرا ویروس ممکن است درون سلول ها پنهان شود و در خون موجود نباشد.
درمان
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای دیستمپر وجود ندارد و تمرکز درمان بر مدیریت علائم و پیشگیری از عفونت‌های ثانویه است. به محض این که علائم ویروس دیستمپر شروع شدند مراجعه به دامپزشک برای آزمایش و تشخیص مناسب ضروری است.
ازآنجا که دیستمپر یک ویروس است، آنتی بیوتیک‌ها بر آن بیاثر هستند. آنتی بیوتیک‌ها به پیشگیری و درمان هرگونه عفونت ثانویه (مانند ذاتالریه که شایع است) کمک میکنند اما نمیتوانند طول مدت ابتلا به ویروس دیستمپر را از بین ببرند یا کوتاه کنند. بیشتر سگها به مایعات IV نیاز دارند زیرا غذا نمی‌خورند و ممکن است اسهال داشته باشند. به سگ‌هایی که تشنج دارند داروهای ضدتشنج مانند دیازپام یا فنوباربیتال و یا پتاسیم برمید داده میشود. همچنین مایعات IV ممکن است برای جلوگیری از کم آبی و آنتی بیوتیک‌ها نیز برای کمک به تقویت سیستم ایمنی بدن تجویز شوند. استروئیدها به طور معمول در این مورد استفاده نمی‌شود، زیرا احتمال عفونت ثانویه را افزایش می‌دهند. اما هنگامی که سگ مبتلا به دیستمپر شما دارای تشنج‌های شدید است، گاهی استفاده از استروئیدها ضروری است. داروی ضد ویروس دیستمپر وجود ندارد. در صورت بروز هرگونه علائم و مشاهده علامتهای این بیماری ویروسی کشنده سریعاً باید به دامپزشک مراجعه کنید.
پیشگیری
واکسیناسیون به موقع و مناسب تنها راه مؤثر برای جلوگیری از گسترش بیماری دیستمپر است. با واکسن ویروس زنده، یک فرم ضعیف از ویروس برای تحریک سلولهای سفید خون به ساختن آنتی بادی برای مبارزه با عفونت به سگ تزریق میشود. واکسن کشته شده ایمن‌تر است، اما 20 تا 30 درصد سگ‌های واکسینه شده با ویروس کشته شده، پاسخ ایمنی قوی در برابر ویروس دیستمپر بروز نمی‌دهند.
آغوز اولین 12-24 ساعت شیر مادر است که آنتی بادی‌های محافظتی در آن بالا است. اگر آنتیب ادیهای آغوز هنوز درون جریان خون توله سگ گردش کنند، واکسن بلافاصله خنثی می شود. بنابراین، سلولهای توله سگ یاد نمی‌گیرند چگونه با این عفونت مبارزه کنند. پیشگیری از ویروس دیستمپر به همان اندازه که نیاز به واکسن دارد نیاز به یک شیوه زندگی سالم نیز دارد. تغذیه خوب با غذای با کیفیت بالا، خواب آرام در یک تخت خوب برای حیوان خانگی، زمان برای بازی با اسباب بازی‌های سگ و مکمل‌های سالم همه به ایجاد یک شیوه زندگی سالم برای سگ شما کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
بیماری دیستمپر سگها نیازمند آگاهی بیشتر و توجه دقیق دامپزشکان و صاحبان حیوانات برای پیشگیری و کنترل اثرات آن است. تحقیقات بیشتری لازم است تا استراتژی‌های مؤثر درمانی توسعه یابند و واکسیناسیون گسترده‌تر و منظم انجام شود تا از این بیماری کشنده در جمعیت سگها پیشگیری گردد.
بحث و توصیه‌ها
این مطالعه بر اهمیت واکسیناسیون به عنوان ابزاری اساسی در پیشگیری از دیستمپر تأکید دارد. علاوه بر این، نیاز به آگاه‌سازی صاحبان حیوانات برای شناسایی زودهنگام علائم و جستجوی مراقبت‌های دامپزشکی است. برای مبارزه با این بیماری، تلاش‌های هماهنگ بین دامپزشکان، محققان و صاحبان حیوانات ضروری است.
پیشنهادها برای تحقیقات آینده
برای فهم بهتر بیماری دیستمپر و توسعه استراتژی‌های درمانی مؤثر، تحقیقات آتی باید بر روی مکانیسم‌های ویروسی و پاسخ‌های ایمنی میزبان متمرکز شوند. همچنین، بررسی‌های مولکولی ویروس دیستمپر و تغییرات ژنتیکی که ممکن است منجر به ظهور سویه‌های جدید شود، میتواند در پیش‌بینی و مدیریت شیوع‌های آینده کمک کننده باشد.
